Tình trạng các khu công nghiệp tại Việt Nam
Tác giả/齊藤公 (Hiroshi Saito)
Bài 9: Giấy phép lao động cho người nước ngoài
Để người nước ngoài có thể làm việc tại Việt Nam, cần phải có giấy phép lao động. Tuy nhiên trong những năm gần đây, do điều kiện cấp giấy phép lao động ngày càng khắt khe, số trường hợp không thể xin được giấy phép ngày càng tăng. Bài viết này sẽ cung cấp tổng quan về giấy phép lao động và hướng dẫn cách thức để xin giấy phép này.
1. Giấy phép lao động
Để người nước ngoài nói chung, người Nhật nói riêng có thể xin được giấy phép lao động tại Việt Nam, cần phải chuẩn bị nhiều loại giấy tờ. Đơn xin phải được nộp cho Sở Lao động của Ủy ban Nhân dân thành phố hoặc tỉnh nơi công ty đặt trụ sở được ghi trong giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp (ERC) của từng công ty. Dưới đây là một số giấy tờ cần chuẩn bị:
１）Sơ yếu lý lịch (CV)
２）Giấy chứng nhận tốt nghiệp đại học (bao gồm trường nghề và cao đẳng)
３）Giấy chứng nhận không có tiền án tiền sự
４）Quyết định điều động công tác
５）Giấy khám sức khỏe (nên được lấy tại Việt Nam)
６）Bản sao công chứng hộ chiếu
Ngoài các yêu cầu cơ bản, với mỗi loại giấy phép lao động khác nhau cũng có thể yêu cầu thêm các tài liệu khác. Ví dụ, nếu bạn làm việc tại một công ty sản xuất nằm trong khu công nghiệp, bạn sẽ phải nộp đơn xin thông qua ban quản lý khu công nghiệp. Quá trình nộp đơn thường mất khoảng 2 tháng, và phí nộp đơn cho giấy phép lao động mới là 400.000 VND (khoảng 25 USD). Tuy nhiên, cũng có trường hợp được miễn giấy phép lao động. Ví dụ, nếu bạn là vợ/chồng của một công dân Việt Nam, bạn có thể được miễn yêu cầu về giấy phép lao động. Vì vậy, việc phải xác nhận xem họ có được miễn trừ hay không là điều rất quan trọng.
2. 3 loại giấy phép lao động chính của tại Việt Nam
Đối với người Nhật Bản, có 3 loại giấy phép lao động có thể được cấp:
- Trong 3 loại giấy phép lao động, theo diện “Chuyên gia” là loại có số lượng được cấp phép nhiều nhất. Các điều kiện để đủ điều kiện nhận giấy phép này bao gồm: Tốt nghiệp đại học 4 năm với chuyên ngành liên quan đến công việc sau khi được bổ nhiệm Có ít nhất 3 năm kinh nghiệm làm việc trong lĩnh vực liên quan hoặc có chứng chỉ chuyên gia do tổ chức, công ty hoặc cơ quan nước ngoài cấp
- Đối với giấy phép lao động “Quản lý”, người có thể được cấp bao gồm: Người được có tên trong Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp (ERC) là người đứng đầu tổ chức/cơ quan hoặc người được ủy quyền. Người tham gia Đại hội đồng cổ đông theo quy định của điều lệ công ty. Tuy nhiên, trong cả hai trường hợp, người đó phải có ít nhất 1 năm kinh nghiệm công tác ở vị trí quản lý mới có thể được cấp giấy phép này.
- Đối với giấy phép lao động “Kỹ sư”, các yêu cầu bao gồm: Có ít nhất 3 năm kinh nghiệm công tác trong lĩnh vực chuyên môn. Có chứng nhận về việc đã theo học tại đại học/cao đẳng ít nhất 3 năm Ngoài ra, nếu người nộp đơn có chứng chỉ chuyên môn thì có thể thay thế cho chứng nhận tốt nghiệp đại học/cao đẳng. Vì vậy, việc kiểm tra các chứng chỉ chuyên môn rất quan trọng.
3. Tình trạng xin giấy phép lao động trong những năm gần đây
So với trước khi đại dịch COVID-19 bùng phát, việc người Nhật Bản xin cấp phép lao động tại Việt Nam khó khăn hơn rất nhiều. Có thể nêu ra 2 yếu tố chính khiến việc này trở nên khó khăn hơn.
1. Siết chặt việc tuyển dụng người nước ngoài
Để tạo điều kiện cung cấp việc làm cho người dân Việt Nam, chính phủ Việt Nam đã không còn cho phép các doanh nghiệp tuyển dụng nhân sự từ nước ngoài như trước đây. Thay vào đó, các doanh nghiệp phải ưu tiên tuyển dụng người Việt Nam trước và chỉ được tuyển dụng người nước ngoài khi không tìm được ứng viên phù hợp trong nước. Hơn nữa, các doanh nghiệp còn phải cung cấp bằng chứng về hoạt động tuyển dụng, chẳng hạn như thông báo tuyển dụng, poster, đăng tin trên các trang tuyển dụng, v.v.
2. Sự không tương thích giữa chuyên ngành đào tạo và công việc thực tế.
Ở Việt Nam, việc xem xét sự phù hợp giữa chuyên ngành đào tạo của ứng viên và công việc thực tế được thực hiện rất nghiêm ngặt. Theo chia sẻ của các chuyên gia tư vấn hỗ trợ người Nhật Bản đến Việt Nam, đã có trường hợp một người tốt nghiệp Luật tại Đại học Waseda, Nhật Bản, nhưng làm việc tại ngân hàng, không thể được cấp phép lao động tại Việt Nam vì sự không phù hợp giữa chuyên ngành và công việc. Các ngành như Kinh tế có thể dễ dàng được cấp phép hơn, vì các vị trí công việc liên quan rộng hơn, nhưng các ngành như Văn học thì khó khăn hơn. Việt Nam có quan niệm rằng người lao động nên gắn bó với chuyên ngành đào tạo của mình. Những khác biệt về văn hóa này khiến người nước ngoài gặp nhiều thách thức.
4. Làm thế nào để có được giấy phép lao động ?
Giải pháp phù hợp nhất cho vấn đề này là khi làm việc tại Việt Nam, cần gắn một chức danh liên quan đến chuyên ngành đào tạo của bản thân. Ví dụ, người tốt nghiệp ngành Văn học chuyên về Văn học Anh – Mỹ có thể được gọi là “Chuyên viên phụ trách khu vực châu Âu”. Cách này có thể giúp tránh được các rắc rối tiềm ẩn. Đối với nhân viên của công ty mẹ được cử sang Việt Nam, trước khi sang cần phối hợp với công ty để điều chỉnh chức danh cho phù hợp. Tuy nhiên, với các tập đoàn lớn, việc thay đổi chức danh công việc có thể gặp khó khăn, vì vậy cần thảo luận kỹ càng trước khi đưa ra quyết định.
Đầu tiên, cần chuẩn bị đầy đủ các giấy tờ cần thiết cho quá trình nộp đơn, đồng thời xác định xem bản thân có được miễn các điều kiện cụ thể hay không, để đảm bảo quy trình diễn ra suôn sẻ. Trước đây, việc chi trả hoa hồng cho nhân viên giải quyết thủ tục là phổ biến, nhưng hiện nay tình trạng này đã giảm đáng kể và quy trình xét duyệt trở nên chặt chẽ hơn. Bình thường, từ khi nộp đơn đến khi được giải quyết mất khoảng 2 tháng, tuy nhiên nếu tính cả thời gian chuẩn bị hồ sơ cho người lao động Việt Nam trước đó, thời gian có thể lên đến gần 3 tháng và quy trình trở nên phức tạp hơn. Do đó, việc tự doanh nghiệp thực hiện toàn bộ các thủ tục không phải là dễ dàng, vì vậy nhiều công ty lựa chọn ủy thác cho các đơn vị dịch vụ hỗ trợ.
齊藤公(Hiroshi Saito)
Business Advisor
G.A. Consultants Vietnam Co., Ltd
Sau khi tốt nghiệp đại học, ông Saito đã gia nhập PHP Institute và sau đó làm giám đốc chi nhánh tại New York của công ty. Sau đó, ông Saito chuyển sang công ty liên kết của Đài phát thanh Trung Bộ Nhật Bản (CBC), đảm nhiệm dự án “Tái phát triển cảng Nagoya”. Sau đó, ông Saito đã sang châu Á, thực hiện việc thành lập đài FM96.3 tại Singapore và sáng lập các tạp chí như “Hello Vietnam” và “Invest Asia” tại Việt Nam. Ông Saito đã tham gia phát triển khu nhà máy cho thuê lớn nhất Việt Nam tại BW Industrial Development JSC và đảm nhận việc thu hút các doanh nghiệp sản xuất Nhật Bản. Hiện tại, anh đang làm việc tại công ty tư vấn nhân sự G.A. Consultants, là một trong những công ty tư vấn nhân sự Nhật Bản lâu đời nhất tại Việt Nam, làm việc như một tư vấn gia nhập của các doanh nghiệp Nhật Bản.
