Tình trạng các khu công nghiệp tại Việt Nam
Tác giả/齊藤公 (Hiroshi Saito)
Bài 21: Việc nhập khẩu máy móc cũ tại Việt Nam
1. Xuất khẩu từ Nhật Bản
Tại Nhật Bản, khi tiến hành các giao dịch mua bán thông thường hoặc chuyển giao cho các công ty con ở nước ngoài, cần phải xác nhận xem máy móc cũ liên quan có thuộc đối tượng quản lý thương mại an ninh. Ngoài ra cần thực hiện đánh giá về điều kiện của máy móc cũ và thực hiện các thủ tục cần thiết tại Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp.
2. Danh mục hàng bị cấm và hạn chế
Tại Việt Nam, có những loại máy móc cũ bị cấm hoặc hạn chế nhập khẩu. Đối với thiết bị cũ thuộc mã HS nhóm 84, 85 không thuộc danh mục cấm nhập khẩu. Trước đây theo Thông tư số 23 của Bộ Khoa học và Công nghệ quy định chỉ cho phép nhập khẩu nếu thiết bị không quá 10 năm tuổi và đáp ứng đầy đủ các tiêu chuẩn về an toàn, tiết kiệm năng lượng và bảo vệ môi trường của Việt Nam hoặc G7. Đến năm 2019, theo Quyết định sửa đổi bổ sung số 18 của Thủ tướng Chính phủ ngày 19/4, một số hạn chế về tuổi máy móc đã được nới lỏng và mở rộng phạm vi bao gồm cả máy tiện gia công kim loại và máy đúc được sản xuất trong vòng 20 năm. Các thủ tục đặc biệt để nhập khẩu máy móc, thiết bị cũ vượt quá giới hạn tuổi cũng được quy định rõ ràng. Theo đó Bộ Khoa học và Công nghệ phải trả lời bằng văn bản về việc chấp thuận hay từ chối trong vòng 15 ngày làm việc. Ngoài các tiêu chuẩn về an toàn, tiết kiệm năng lượng và bảo vệ môi trường, các tiêu chí nhập khẩu riêng biệt cũng được thiết lập cho máy móc/thiết bị cũ và dây chuyền sản xuất cũ, yêu cầu phải có giấy chứng nhận từ các cơ quan giám định được chỉ định về việc đáp ứng các yêu cầu này.
Chính phủ Việt Nam đã công bố Quyết định số 18 của Thủ tướng Chính phủ ngày 19/4/2019, quy định về việc nhập khẩu máy móc, thiết bị và dây chuyền sản xuất cũ (Chú thích 1), trước đây, máy móc, thiết bị cũ trên 10 năm tuổi (Chú thích 2) bị hạn chế nhập khẩu, nhưng từ ngày 15/6, một số hạn chế về tuổi máy móc này đã được nới lỏng.
Trước đó, việc nhập khẩu máy móc, thiết bị và dây chuyền sản xuất cũ chỉ được phép nếu chúng trong vòng 10 năm kể từ khi sản xuất và đáp ứng các yêu cầu về an toàn, tiết kiệm năng lượng và bảo vệ môi trường, dựa trên Thông tư số 23 do Bộ Khoa học và Công nghệ ban hành. Tuy nhiên đối với các dự án đầu tư kèm theo hoặc với sự chấp thuận đặc biệt vẫn có thể nhập khẩu các máy móc này, tuy nhiên các thủ tục cụ thể không được quy định rõ ràng, điều này khiến nhiều doanh nghiệp Nhật Bản gặp nhiều khó khăn.
Trong Quyết định bổ sung số 18 của Thủ tướng Chính phủ thay thế cho Thông tư 23, bên cạnh các tiêu chí về an toàn, tiết kiệm năng lượng và bảo vệ môi trường (Chú thích 3), các tiêu chí nhập khẩu riêng biệt đã được thiết lập cho máy móc/thiết bị cũ và dây chuyền sản xuất cũ. Người nhập khẩu phải cung cấp giấy chứng nhận do cơ quan định giá chỉ định cấp để chứng minh các yêu cầu này được đáp ứng.
Hiện nay, các quy định về giới hạn tuổi cho việc nhập khẩu máy móc, thiết bị cũ đã được nới lỏng đối với một số mặt hàng máy móc. Việc nhập khẩu máy tiện, máy đúc và các thiết bị gia công kim loại cũ đã được mở rộng thời gian phép nhập khẩu lên đến 20 năm kể từ ngày sản xuất sản phẩm, so với giới hạn 10 năm như trước đây. Đồng thời, các thủ tục đặc biệt để nhập khẩu máy móc, thiết bị cũ vượt quá giới hạn tuổi cũng đã được quy định rõ ràng. Bộ Khoa học và Công nghệ hiện nay phải cung cấp phản hồi bằng văn bản về việc chấp thuận hoặc từ chối nhập khẩu trong vòng 15 ngày làm việc điều này đã cải thiện tốc độ và khả năng dự đoán của quy trình nhập khẩu, đáp ứng nhu cầu của các doanh nghiệp.
Đối với việc nhập khẩu dây chuyền sản xuất cũ, giới hạn về tuổi thọ của máy móc đã được bãi bỏ. Tuy nhiên, các tiêu chí định lượng mới đã được áp dụng. Dây chuyền sản xuất phải có khả năng còn lại ít nhất 85% so với công suất hoặc hiệu suất thiết kế ban đầu, và tỷ lệ tiêu thụ năng lượng và các tiêu thụ khác không được vượt quá 15% so với ban đầu. Ngoài ra, công nghệ của dây chuyền sản xuất phải được sử dụng trong ít nhất 3 địa điểm thuộc các quốc gia thành viên OECD.
Mặc dù các sửa đổi gần đây đã làm rõ một số thủ tục,những vẫn có khả năng xảy ra các vấn đề trong quá trình thực hiện. Do đó, đối với từng trường hợp cụ thể, nên tham vấn kỹ với Bộ Khoa học và Công nghệ và các cơ quan hải quan trước khi nộp đơn nhập khẩu. Điều này có thể giúp giảm thiểu các rủi ro tiềm ẩn.
(★ Lưu ý 1) Các sản phẩm được bao gồm là những sản phẩm được phân loại theo Mã HS nhóm 84 và 85. “Dây chuyền sản xuất” là một tập hợp các máy móc, thiết bị được kết nối với nhau và hoạt động đồng thời như một hệ thống liên kết.
(★ Lưu ý 2) Tuổi của thiết bị được tính bằng cách trừ năm sản xuất từ năm nhập khẩu. Ví dụ, nếu thiết bị được sản xuất vào tháng 1 năm 2008 và được nhập khẩu vào cảng Việt Nam vào tháng 12 năm 2018, thì tuổi của thiết bị là 10 năm.
(★Lưu ý 3) Thiết bị phải tuân thủ ít nhất một trong các tiêu chuẩn sau: Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia Việt Nam (QCVN), Tiêu chuẩn Việt Nam (TCVN), Tiêu chuẩn do các nước G7 (Nhật Bản, Mỹ, Anh, Đức, Pháp, Ý, Canada) hoặc Hàn Quốc đặt ra.
3. Về kiểm tra chất lượng
Nếu hàng hóa trong số (05/2007/QH12), được yêu cầu phải có chứng nhận chất lượng phù hợp với các tiêu chuẩn công nghiệp quy định trong Luật Chất lượng của Việt Nam .Nhà nhập khẩu phải tuân thủ các thủ tục theo quy định của pháp luật Việt Nam, bất kể hàng hóa là mới hay đã qua sử dụng. Các thủ tục để có được giấy chứng nhận kiểm tra hàng hóa là trách nhiệm của nhà nhập khẩu. Cần phải xác nhận yêu cầu về giấy chứng nhận kiểm tra trước khi vận chuyển hàng. Dịch vụ kiểm tra hàng hóa trước khi vận chuyển được cung cấp bởi các tổ chức như Hiệp hội Giám định Hàng hải Nhật Bản.
4. Các điểm khác cần lưu ý
Đối với máy móc cũ, thông thường khi đã xuất khẩu thì không có bảo đảm về hiệu suất và dịch vụ hậu mãi, nhưng cũng có trường hợp có thỏa thuận riêng về cung cấp phụ tùng. Đối với máy móc, thiết bị cần nhiều công sức lắp đặt và tái lắp ráp, cần xác nhận trước với bên xuất khẩu về điều kiện nghiệm thu và thuế nhà thầu nước ngoài.
齊藤公(Hiroshi Saito)
Business Advisor
G.A. Consultants Vietnam Co., Ltd
Sau khi tốt nghiệp đại học, ông Saito đã gia nhập PHP Institute và sau đó làm giám đốc chi nhánh tại New York của công ty. Sau đó, ông Saito chuyển sang công ty liên kết của Đài phát thanh Trung Bộ Nhật Bản (CBC), đảm nhiệm dự án “Tái phát triển cảng Nagoya”. Sau đó, ông Saito đã sang châu Á, thực hiện việc thành lập đài FM96.3 tại Singapore và sáng lập các tạp chí như “Hello Vietnam” và “Invest Asia” tại Việt Nam. Ông Saito đã tham gia phát triển khu nhà máy cho thuê lớn nhất Việt Nam tại BW Industrial Development JSC và đảm nhận việc thu hút các doanh nghiệp sản xuất Nhật Bản. Hiện tại, anh đang làm việc tại công ty tư vấn nhân sự G.A. Consultants, là một trong những công ty tư vấn nhân sự Nhật Bản lâu đời nhất tại Việt Nam, làm việc như một tư vấn gia nhập của các doanh nghiệp Nhật Bản.
